Nanoteknoloji kavramının günlük hayatımıza girişi pek de eski değil. Teknoloji dergilerinde, ana haber bültenlerinde, bilimsel makalelerde, bloglarda ve daha birçok yerde bu kavrama sıklıkla rastlıyoruz. Bilim dünyası bu kavrama bir süredir aşina olsa da, sıradan vatandaşlar nanoteknolojiyi yalnızca günlük hayata etki eden buluşlar, makineler veya ilaçlarda hissedebiliyor. Nanoteknoloji bu alanda da geniş bir yelpaze sunuyor. Teknolojinin hemen hemen her dalında faaliyet gösteren nanoteknoloji uzmanları, sayısız çalışması ile hayatımızın kolaylaşmasına katkı sunuyor. Sadece kolaylaşması değil, bu şekilde birçok hizmete daha hızlı, daha ucuz, daha kaliteli ve en önemlisi de daha güvenli ulaşabilmemizin önü açılıyor. 

Fizikçiler için gösterişli bir ütopyayı temsil eden nanoteknoloji ile aslında geleceğin dünyasını hayal etmek mümkün. Bazı fizikçiler, bunun geleceğin değil, aslında tam da bugünün teknolojisi olduğunu iddia ediyor. Onlara göre, nanoteknolojide şimdiye dek kaydedilen baş döndürücü gelişme, zaten dünyanın kaderini önemli ölçüde değiştirmiş durumda. Gerçekten de hayatımıza dokunan birçok alanda nanokteknolojinin nimetlerine rastlamak mümkün. Peki ama bu sıkça duyduğumuz kelime aslında neyi ifade ediyor? Bu yazıda, nanoteknolojinin ne anlama geldiği, hangi alanları kapsadığı ve işlevleri hakkında giriş niteliğinde bazı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Nanoteknoloji Bir Bilim Dalı mıdır?

Nanoteknolojinin içeriğine geçmeden önce ne olduğunu ortaya koymakta yarar var. Bunun bir bilimsel terim olup olmadığına dair bilim çevrelerinde ciddi tartışmalar bulunuyor. Nanoteknoloji gerçekten de bir bilim dalı mı, öyleyse ondan gerçek bir terim olarak bahsetmek mümkün mü? Bu konuda kesin cevaplara rastlamak henüz mümkün değil. Çünkü bilim insanları da bu yeni gelişen sahanın nasıl evrileceği hakkında somut bir ön görüye sahip değil. Fakat bu teknolojinin günümüzde ulaştığı seviye üzerinden bazı çıkarımlar yapmak mümkün. Tartışmaları bir kenara bırakırsak, nanoteknolojinin en azından bir alan, hem de önemli bir alan olduğunu söyleyebiliriz. 

Peki Nanoteknoloji Nedir?

En temel şekilde ele alırsak; nanokteknolojiyi, metrenin milyarda biri nispetinde malzemelerle çalışma olarak tanımlayabiliriz. Bu tanımı okuduktan sonra, bir önceki alt başlıkta nanokteknolojinin neden bir bilim dalı mı yoksa bir alan mı diye tartışıldığını anlamışsınızdır? İsmi afili olsa da aslında tanımdaki “metrenin milyarda biri nispetinde malzemelerle çalışma” uğraşından ibaret. 

Teknoloji tamam da “nano” nereden geliyor? Eski Yunanca bir ön ek olan “Nano”, cüce anlamını taşıyor. Nanoteknoloji kavramında ise milyarda bir anlamına geliyor. Bilimsel ölçeklerin bir parçası olarak başka alanlarda da kullanılıyor. İki kelime bir araya gelerek nanoteknoloji kavramını ortaya çıkarıyor: metrenin milyarda biriyle çalışmak.

Nanoteknolojinin Çalışma Sahaları 

Nanoteknolojinin tanımına baktığınızda, çalışma sahaları hakkında hiç bilgi sahibi olmadan dahi bazı tahminlerde bulunabilirsiniz. Akıl almaz derecede küçük ölçülerde çalışan bir teknoloji hangi alanlarda faaliyet gösterir sizce? Evet, doğru tahmin. Örneğin tıpta, mikro organizmalarla ilgili olabilir. Bir hücreye ilaç ulaştırmak için küçücük kapsüller üretmeye çalışıyorsanız nanoparçacıklarla ilgilenmek zorundasınız. Bu durumda yaptığınız iş nanoteknolojinin içinde yer alıyor. 

Nanoteknolojide çalışan kişiler, maddenin atom, molekül ve molekül altı parçacıklarıyla ilgileniyor demektir. Atom veya molekülleri birleştirerek yeni oluşumlar meydana getirebilir ve yine maddenin moleküler yapısını değiştirerek çeşitli amaçlar için kullanabilirler. Son yıllarda sıkça gündeme gelen Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) da, nanoteknoloji imkanlarıyla gelişen bir alanın yansıması olarak ortaya çıkmıştı.

Nanoteknoloji ile maddenin molekül yapısını değiştirmek, yeni madde çeşitleri oluşturmaya yarayabilir. Bu şekilde, belli bir amaç doğrultusunda yeni ürünler elde edebilirsiniz. Mesela mısırın genetik yapısı üzerinde oynayarak daha düzgün mısır koçanları elde edebilirsiniz. Ayrıca yeni mısırınız doğal olandan çok daha tatlı olabilir. 

Elbette bu imkanın tersi de mevcut. Yani nanoteknolojiyi kötü niyetli bir biçimde kullanarak insanlığın zararına yeni teknolojiler geliştirmek mümkün. Bu, yeni salgın hastalıklar ortaya çıkarmak şeklinde kendini gösterebilir. 

Nanoteknoloji günümüzde bilgisayar teknolojileri, bilimsel çalışmalar, elektrik – elektronik, kimya, biyoloji ve elbette fizikte yaygın olarak kullanılıyor. Ancak nanoteknoloji kavramını en çok gündemimize getiren uğraş alanı tıp oluyor. Bu alanda nanoteknoloji yardımıyla sağlanan gelişmeler ile yüz binlerce insanın hayatını kurtaran ilaçlar, tıbbi malzemeler, makineler yaratılabiliyor. 

Lens kamera ve diğer kamera ekipmanları, yüksek performanslı piller, elektron mikroskobu, devasa hafızalara sahip mp3ler ve diğer hafıza araçları, varis çorapları, elektrik üretebilen paneller, kaplamalar, sileceğe ihtiyaç duymayan araç camları, milyonlarca kez küçültülebilen yazılar… Tüm bunlar, nanoteknolojinin bize sunduğu nimetlerden yalnızca birkaçı. Bunlara ek olarak, halihazırda geliştirmesi süren ve sayıları on binleri aşan diğer çalışmaları da düşündüğümüzde, nanoteknolojinin gelecekte olduğu gibi şimdi için de dünyamızı nasıl derinden etkilediğini görebiliriz. Şimdiye kadar yarattığı bu etki, birçok insanı bu alan hakkında olumlu düşüncelere sevk ediyor. Gerçekten de, hayatımızı şaşırtıcı derecede kolaylaştırabilen bu yeni teknolojiler bizzat görüp duymasak da birer birer piyasaya sürülüyor ve birçoğundan fark etmeden de olsa yararlanıyoruz. Önümüzdeki yıllarda nanokteknolojinin hiç aklımıza gelmeyecek yeni alanlarda da var olmaya başlayacağını tahmin edebiliriz. 

Nanoteknolojinin Geleceği

Sürekli gelişen ve yaygınlaşan bir uğraş alanı olarak nanoteknolojinin önümüzdeki yıllarda gündemde daha çok yer işgal edeceğini şimdiden ön görmek mümkün. Henüz kısıtlı olan imkanlarla varılan gelişmeler, bundan sonrasında çok daha büyük fırsatlarla birleştiğinde insanlığın geleceğinde etkili bir role kavuşabilir. Bununla birlikte nano boyuttaki yapılarla insanlığın iletişiminin ve etkileşiminin gelişmesi, keşifler açısından da önemli bir ilerleme olacaktır. Nanoskopik seviyenin keşfi ile belki de hiç bilmediğimiz şartlara sahip bir yaşam alanını keşfedecek ve insanlığın faydasına çok sayıda yeni gelişme ile tanışacağız. Ayrıca bu küçük ölçekteki araştırmalar, büyük ölçekteki araştırmalar için de ilham kaynağı olabilecektir.